ՕՐԵՆՔԻ ՀԵՏԱԴԱՐՁ ՈՒԺԸ ԱՐԳԵԼՈՂ ՍԿԶԲՈՒՆՔԸ ՈՐՊԵՍ ՀԱՆՑԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԽԹԱՆՈՂ ՄԻՋՈՑ

Օրենքներն ընդհանրապես գրվում են հասարակության մեջ առկա հանցամտության, հատկապես հանցագործության արատավոր երևույթները պատժամիջոցների սպառնալիքով կանխելու համար։ Նկատենք, որ առաքինի և պարկեշտ հասարակությունները որևէ օրենքի և օրենսդրության կարիքը չունեն, որ ընդհանրապես օրենսդրության անհրաժեշտությունն ու դրանց խստությունը ուղիղ համեմատական են հանցամտության և հանցագործության աստիճանին՝ որքան բարձր է հանցամտության ու հանցագործության աստիճանը երկրում, ապա այնքան բարձր է օրենքների անհրաժեշտությունն ու խստությունը։ Հանցագործությունների աճը բերում է օրենքների խստության աճին, իսկ հանցագործությունների նորանոր տեսակները բերում են նոր օրենքների։ Ուրեմն՝ երկրում նոր օրենքներ գրվում են երկրում որևէ նոր հանցագործության տեսակ կանխելու համար։ Մինչև չլինի հանցագործության նոր տեսակը, ապա այն կանխելու նպատակով նոր օրենք գրելու միտք օրենսդիրների մտքով չի անցնի։

Կա մի հանրահայտ սկզբունք։ Դա օրենքի հետադարձ ուժը արգելող սկզբունքն է։ Այսինքն չի կարելի դատել մեկին, ով այնպիսի հանցագործություն է կատարել, որը հանցագործություն չի համարվել և որի համար պատիժ չի սահմանվել մինչ այդ։ Ու ստացվում է, որ նոր տեսակի հանցագործության առաջին «գյուտարարը» միշտ կմնա անպատի՞ժ։ Մտածել է պետք՝ գուցե հենց օրենքի հետադարձ ուժն արգելող սկզբո՞ւնքն է մեղավոր նորանոր տեսակի հանցագործությունների առաջացման համար՝ մարդիկ, ավելի ճիշտ հանցամիտ մարդիկ, մշտապես նորանոր տեսակի հանցագործություններ են հորինում առաջինը լինելու և անպատիժ մնալու համար։ Բայց եթե նոր օրենքը ունենար հետադարձ ուժ, ապա դժվար թե հանցագործները հանցագործության նորանոր տեսակներ հորինեին։ Ինչևէ...

Կա նաև մեկ այլ սկզբունք՝ օրենքի չիմացությունը հանցա-գործին չի ազատում պատասխանատվությունից։ Այսինքն եթե անգամ հանցագործը չի իմացել, որ իր արարաքը հանցանք է, ապա դա ամենևին էլ չի ազատում նրան պատասխանատվության կանչվելուց և դատվելուց։ Այստեղ տրամաբանությունն այն է, որ հանցագործությունը մնում է հանցագործություն, անկախ նրանից հանցագործը, կամ թեկուզ ամբողջ հասարակությունը այն հանցագործություն համարո՞ւմ է, թե՞ ոչ, կամ, եթե շարունակենք տրամաբանությունը, հանցագործությունը մնում է հանցագործություն, անկախ նրանից այն հանցագործություն համարող և պատիժ սահմանող օրենք կա՞, թե՞ չկա։ Ուրեմն եթե հանցագործը չի իմացել արդյո՞ք ինքը հանցագործություն է գործում, թե՞ ոչ, միևնույն է, նրան պետք է պատասխանատվության կանչել, դատել ու դատապարտել։ Իսկ քանի որ հանցագործությունը հանցագործություն է անկախ նրանից այն հանցագործություն համարող օրենք կա՞, թե՞ ոչ, ապա չի կարելի անպատիժ թողնել, անգամ եթե հանցագործ արարքը հանցագործություն համարող օրենքը գրվել է դրանից հետո։

Փաստորեն հանցագործին անպայմանորեն պատժելու սկզբունքը, անկախ նրանից հանցագործն ինչ կարծիքի է եղել իր արարքի մասին, և օրենքի հետադարձ ուժն արգելող սկզբունքը ակնհայտ հակասության մեջ են։ Մեր հասարակությունը պետք է որոշի, թե ո՞ր սկզբունքից է պետք հրաժարվել։ Հաշվի առնելով, որ օրենքի հետադարձ ուժն արգելող սկզբունքը հանցագործներին մղում է հանցագործությունների նորանոր տեսակներ հորինելու, ապա նպատակահարմար է հրաժարվել հենց այդ սկզբունքից։

©Դավիթ Միրզոյան. 29 Մայիս, 2020 թ.

ԼԱՓԼԱՆԴԻԱ

ԼԱՓԼԱՆԴԻԱ

Դեռ շատ տարիներ առաջ աշխարհի երկրներին նմանեց-նում էի փոթորկոտ ծովում լողացող նավերի հետ։ Մեկը հսկա ռազմանավ էր, մյուսը նման էր առագաստանավի և այլն։ Յուրաքանչյուրն իր նշանակությունն ուներ ու նշանա-կետը։
Մինչև անկախացումը, մենք ևս ինչ-որ նշանակություն ունեինք և նշանակետ՝ իբր փորձում էինք զարգանալ, լավ ապրել և այլն։ Անկախացումը անտերության մատնեց մեզ ու հասցրեց կործանման։ Մենք չգիտենք, թե ուր ենք ըն-թանում, ընթանո՞ւմ ենք ընդհանրապես, թե՞ ոչ։
Պատկերավոր ասած, անկախացումից հետո նավարկելու ո՛չ քարտեզ ունենք, ո՛չ կողմնացույց, ոչ էլ որևէ նշանակետ՝ չգիտենք, թե ուր պետք է նավարկել և ինչպես։ Իրա-կանում նավապետ ևս չենք ունեցել ու դեռ չունենք։ Բոլո-րը ժամանակավոր բախտախնդիրներ և օտարերկրյա դրա-ծոներ են եղել, անձնակազմը՝ ևս։ Իսկ ուղևորները ան-տարբեր ապրում են ու միայն նավից հեռանալու մասին են մտածում, որովհետև ամեն նավապետ նավը կտրատե-լուց և լափելուց բացի ուրրիշ ոչինչ չի արել։
Առաջինը կողոպտել է նավի պահեստները, շարժիչը և ներսի պատերը, երկրորդը կտրատել, կերել կամ օտարնե-րին է հանձնել նավի առագաստները, երրորդը կտրատել ու կերել է նավի համարյա ողջ վերջրյա մասը, իսկ էս վերջինները կլպում են ֆյուզելաժի ներսի կողմը, համարե-լով որ դրսի ճնշումը այնքան էլ վտանգավոր չէ։ Իսկ անձ-նակազմը մշտապես կատարել է նավապետի հրամանները՝ կտրատել ու վերև հասցնել ինչ հնարավոր է, միաժամա-նակ լցնելով սեփական գրպանները։ Դե, իսկ ուղևորները տեսնելով համատարած կողոպուտը և նավի անխուսափելի խորտակումը, որևէ բան ձեռնարկելու փոխարեն, յուրաքանչյուրն իր մակույկն է պատրաստում լքել, հեռանալու և մեկ այլ նավի հասնելու նպատակով։

Եվ այսպես՝ կտրտելով ու լափելով զբաղված, կործանում ենք գնում ու չենք սթափվում։ Սեփական կաշին փրկելու մոլուցքի մեջ չենք նկատում, որ կործանման ենք դատա-պարտում մեր երկիրը։ Այսինքն՝ հասկանում ենք իհարկե, բայց հույս ունենք թե կհասցնենք հեռանալ նախքան նավի խորտակվելը։ Չգիտես ինչու, համոզված ենք, թե ուրիշներն են մնալու խորտակվող նավի մեջ ու չհասցնեն փըր-կըվել։ Ոչ ոք չի մտածում, որ գուցե հենց ի՛նքը չհասցնի ու մնա խորտակվելու նավի հետ միասին։ Ոմանց էլ թվում է, թե նավը երբեք չի խորտակվի, որ անգամ հնարավոր է մագլցել ու հասնել նավապետի պաշտոնին և շարունակել կտրտել ու լափել։

Կտրտել ու լափելը այնքան երկար պատմություն ունի մե-զանում, որ այլևս ուրիշ ոչինչ չենք պատկերացնում։ Նա-վարկելու՝ որևէ քարտեզ կամ կողմնացույց ունենալու, թի-ավարելու և որևէ տեղ հասնելու, փոխարեն կտրտում ենք ու լափում։ Իսկ այն շատ քչերը, ովքեր անկեղծորեն ու անմնացորդ մտահոգված են փրկել նավը, ո՛չ, լծակ ունեն, ո՛չ էլ որրևէ ամբիոն, անմիաբան են ու անկազմակերպ և վախենում են քարկոծվել հենց նույն խորտակվողների կողմից։
©Դավիթ Միրզոյան. 23 Մայիս, 2020 թ.

ՄԵՐ ԱՆԵԼԻՔԸ

ՄԵՐ ԱՆԵԼԻՔԸ

Ներկայումս հայ ազգը գտնվում է իր ազգային պետությունը վերականգնելու նախաշեմին։

Մեր անցյալի պատմությունը մարող փառքի և դեգրադացվող ժողովրդի պատմություն է եղել։ Մեր անցյալում հաճախ են եղել կտրուկ և անչափ ողբերգական իրադարձություններ, եղել են նաև հույս արթնացնող կարճատև զարթոնքներ։ Բայց մեր պատմությունը հիմնականում կրճատվող տարածքների, մեր անհետացող տեսակի, մեր մարող արվեստի ու գիտության, փչացող ու անհետացող փիլիսոփայական մտքի, բայց ամենակարևորը՝ անհետացող, իսկ վերջին մի քանի հարյուրամյակում արդեն անհետացած ուսմունքի և մշակույթի պատմություն է։ Ու այս ամենի մեղավորը մենք ենք՝ մեր նախնիներից սկսած մինչև ներկա սերունդը։ Այդ մենք ենք գործել առաջին և հետագա բոլոր սխալները և դեռ շարունակում ենք սխալներ գործել։ Մեր անսահման գոռոզության, տգիտության, տկարամտության, եսամոլության, մեծամտության, ամբարտավանության, գավառամտության, անպատասխանատվության և միմյանց հանդեպ թունավոր վերաբերմունքի հետևանքով, ինքներս մեզ խորասուզել ենք անդունդի հատակում գտնվող ճահիճն ու դեռ շարունակում ենք ընկղմվել։

Ժամանակն է սկսել ինքնափրկության գործընթացը, այլապես անհետանալու ենք աշխահի պատմության թատերաբեմից։ Ովքեր գոտեպնդում են իրենք իրենց և մյուս բոլորին սին համոզմունքով, թե հնագույն ազգերից միայն մենք ենք մնացել, թե հետևաբար գերբնական կարգավիճակ ունենք տիեզերքում և երբեք չենք վերանա, լավ կլինի հաշվի առնեն, որ ի տարբերություն այն բոլոր դեպքերի, որ նկատի ունեն, մենք մեծաքանակ ու օվկիանոսից օվկիանոս տարածված ազգ ենք եղել, մինչդեռ մյուս բոլոր անհետացած ազգերը միայն այս կամ այն գետի ափին ծվարած փոքրաթիվ ժողովուրդներ են եղել։

Ինչևէ... տիեզերքն իր օրենքներն ունի և նրա համար «ֆավորիտներ» չկան։ Տիեզերքը գործում է արդարության սկզբունքով։ Եթե որևէ ազգ իրեն արժանավայել չի պահում՝ չի կատարում իր գենետիկ կոդից բխող առաքելությունը, ապա ոչնչացվելու է, կա՛մ ուրիշ ազգերի ձեռքով, կա՛մ, ինչպես մեր դեպքում, ուրիշ ազգերի մեջ ձուլվելով ու ըստ այդմ անհետանալով։ Մենք շատ վաղուց արդեն կորցրել ենք մեր ազգային ուսմունքն ու մշակույթը և դարձել ենք օտարամոլ, հաճույքով ուծանում ենք և դասեր չենք քաղում։

Մենք՝ մի խումբ հայ մտավորականներ, ծայրաստիճան անհանգստացած ենք մեր ազգի ներկա վիճակով և շատ հնարավոր անփառունակ ապագայով։ Փոխաբերական իմաստով ասած՝ գործ ունենք ծանր, համարյա մահամերձ հիվանդի հետ, որը սակայն իրեն ամենևին էլ հիվանդ չի համարում, ոչինչ չի ուզում հասկանալ և հրաժարվում է որևէ բացատրություն ու խորհուրդ լսել, հատկապես լսել իր հիվանդության պատմությունը, հասկանալ իր հիվանդության պատճառներն ու որևէ պատասխանատվություն ստանձնել իր վիճակի համար։ Հիմնականում հիվանդի գոռոզությունն է, որ թույլ չի տալիս նրան որևէ մեղավորություն ընդունել, հետևաբար նաև պատասխանատվություն ստանձնել որևէ բան անելու և ապաքինվելու համար։

Մեր նպատակն է բացատրել մեր ազգի շարունակական դժբախտությունների պատճառներն ու ներկայացնել դեղա-տոմսը։ Գոնե կատարած կլինենք մտավորականի մեր պարտքն ու առաքելությունը։

Մենք ևս մեկ անգամ հայտարարում ենք, որ մեր ազգի բոլոր դժբախտությունների պատճառը ազգային ուսմունք չունենալու մեջ է, հետևաբար դեղատոմսը ազգային ուսմունքն ու այդ ուսմունքից բխող մշակույթն ու կարգը վերականգնելն է։ Եթե հիվանդը չի ընդունում բժշկի բացատրությունն ու դեղատոմսը, չի ուզում ընդունել իր մեղավորությունն ու պատասխանատվություն ստանձնել բուժվելու համար, ապա հարկ կլինի հիվանդի կամքին հակառակ բուժել նրան, եթե իհարկե կան բավարար ուժեր ու բժիշկներ։

©Դավիթ Միրզոյան. 20 Մայիս, 2020 թ.

ՄԵՐ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ

ՄԵՐ ԱՌԱՔԵԼՈՒԹՅՈՒՆԸ

Սովետական միության անկումից հետո նոր թափով են աշխուժացել ու շատացել մեծ Թուրանի ջատագովներն ու զինյալները։ Նրանց նպատակն է միավորել թրքալեզու ցեղերին և դառնալ թելադրող ուժ տարածաշրջանում։ Նրանց նպատակն է ոչ միայն միավորվել, այլ նաև իրենց ճանապարհից ջնջել որոշ ազգերի և պետությունների։ Հայաստանը մեծ թուրանի ճանապարհի մշտական խոչնդոտն է եղել ու դեռ կա։ Բայց մեծ Թուրանի արևմտյան հովանավորների թիրախը միայն Հայաստանը չէ, այլ նաև Ռուսաստանն ու Իրանը։ Հայաստանը կուլ տալուց հետո, արևմուտքի ուժերը անցնելու են Իրանին և Ռուսաստանին։ Տարածաշրջանում արևմուտքի ուժերի գործիքները թուրքերն են ու ադրբեջանցիները, որոնք արևմուտքի ուղղորդմամբ և ֆինանսավորմամբ մեր դեմ են ուղղել ժամանակակից մարտավարության զինանոցի ողջ ըտրանին։

Հայաստանի բոլոր իշխանությունները, հատկապես ներկայիս իշխանությունը, անլուրջ մոտեցում են ունեցել մեծ Թուրանի խնդրին։ Նրանք չեն հասկացել դրա վտանգի չափը։ Ներկայումս ամեն միջոց, ամեն ջիգ ու ջանք հարկավոր է ներդնել մեծ Թուրանի կազմավորումը թույլ չտալու համար։ Հայաստանի դերն այս հարցում ամենակարևորն է, քանի որ մենք ենք կանգնած ռազմաճակատի առաջին գծում։ Մեր անկումը կբերի մյուս երկրների՝ Իրանի և Ռուսաստանի, կործանմանը։ Հետևաբար բոլոր շահագրգիռ կողմերի շահերից է անմասն չմնալ այս պատերազմում՝ իրենց ողջ զորությամբ սատարել մեզ՝ առաջնագծում մարտնչողներին։

Թուրքին սատարող արևմուտքի ուժերը քայլ առ քայլ առաջ են գալիս։ Հայաստանում իշխանության են բերել իրենց դրածոներին ու ներսից քանդում են երկիրը։ Մեր ժողովուրդը, նախկին բոլորր իշխանություններից զզված ու զայրացած, ակամա օգնեց նրանց իշխանության բերել իրենց դրածոներին։ Հայերի որոշ մասը դեռ հույս ունի, թե լավ է լինելու, սակայն մեծամասնությունն արդեն հասկանում է գործող շխանությունների իրական էությունը, հասկանում է սակայն վերադարձ դեպի նախկին իշխանավորներին կամ նախկինների հետ կապված որևէ մեկին չի պատկերացնում։ Մեր երկրին նոր դեմք է հարկավոր, նոր ուժ, որը հասկանում է մեր երկրի և ողջ տարածաշրջանի գլխին կախված վտանգը, նաև մյուս բոլոր շահագրգիռ կողմերին սպառնացող արհավիրքը։

Այս հարցում կենտրոնական է Արցախի, այսպես կոչված՝ ղարաբաղյան հակամարտությունը։ Թուրանի դեմ մղվող ռազմաճակատի ամենաթեժ կետը Արցախն է։ Եթե Արցախն ընկավ, ապա կընկնի և Հայաստանը։ Իսկ եթե Հայաստանն ընկավ, ապա կուլ կգնա ողջ տարածաշրջանը։ Մեծ թուրանը համաճարակի պես կտարածվի ու իրեն կմիացնի թրքալեզու բոլոր ազգերին ու երկրներին, տարածվելով Բոսֆորից մինչև Ալթայ և ավելու հեռու։

Մեր շարժման նպատակն է ստեղծել հզոր ու մարտունակ Հայաստան։ Հզոր Հայաստան ունենալու համար մենք կառուցելու ենք արդար երկիր, ուր վերջապես կվերադառնան մեր միլիոնավոր հայրենակիցները աշխարհի տարբերր երկրներից։ Արդար երկիր կառուցելու համար հարկավոր է պարզապես չգողանալ։ Մեր երկրում իշխանության կարող են գալ միայն այն ուժերը, որոնց ձեռքերը թաթախված չեն կոռուպցիայի մեջ, ովքեր անգամ մոտ չեն գտնվել և ընդհանրապես չեն առընչվել կոռումպացված տարրերի հետ։ Հայերը նոր առաջնորդող գաղափարի և առաջնորդի կարիքն ունեն։

Նախկին կոռումպացված տարրերը անընդունելի են հայ ժողովրդի համար։ Հայ ժողովրդի կողմից անընդունելի են նաև ռուսական ռազմաբազան հայաստանից դուրս հանելու ծրագրեր ունեցող արևմտամետ ուժերը։ Հայաստանը նոր ուժի է սպասում, որը համագործակցելով մեր դաշնակցի հետ, կհզորացնի երկիրն ու կկասեցնի Թուրանի տարածումը։ Մեր ժողովուրդը կսատարի այն առաջնորդին, ով իր դաշնակցի հետ համագործակցելով կապահովի Արցախի անձեռնմխելիությիունը։

Արևմուտքի ուշադրրությունը հատկապես Արցախի կողմն է, քանի որ Արցախի գոյությունը մեծ վտանգ է դեպի արևմուտք հոսող նավթամուղին ու գազամուղին։ Իրենց նավթն ու գազը ստանալու համար նրանք ազատություն են տվել մեծ թուրանին, չհասկանալով որ արհավիրք են բերում ոչ միայն տարածաշրջանի ժողովուրդների այլ նաև ի վերջո իրենց գլխին։ Չի կարելի թույլ տալ նման բան։

Մենք, հասկանալով այս ամենը, անհրաժեշտ ենք գտնում իշխանության գալ Հայաստանում և լուծել մեր առջև արդեն դարեր շարունակ ծառացած ահագնացող խնդիրը։ Դիմակայելով Թուրանին, մենք լուծելու ենք ոչ միայն մեր, այլ նաև Իրանի և Ռուսաստանի անվտանգության ու հարատևման խնդիրը։ Եթե վերականգնվի Թուրանը, ապա նրան կմիանան Ռուսաստանի տարածքի թրքալեզու ցեղերը։ Այդ շարժումը կօգտագործեն Ռուսաստանին մինչ այժմ թշնամի համարող Հյուսիսային Կովկասի մահմեդական ցեղերը։ Մահմեդականների օղակն արդեն սեղմվում է մեր շուրջը։ Թրքա-մահմեդական կոալիցիան մեծ վտանգ է և՛ մեր, և՛ Ռուսաստանի համար։ Այն վտանգ է նաև Չինաստանի համար, որը թրքալեզու ույգուրների խնդիր ունի ներսում։

Ավելի քան երևէ, ենք ակնկալում ենք մեր դաշնակցից լիակատար սատարում և հավասարը հավասարի հետ փոխհարաբերություններ։ Մենք նաև անհրաժեշտ ենք համարում Հայաստան-Իրան տնտեսական, նաև ռազմական համագործակցությունը։ Մեր ժողովուրդը երկրի ապաշնորհ և կոռումպացված ղեկավարների պատճառով մեծապես կորցրել է իր վարկը մեր հարևան երկրների մոտ։ Այստեղից էլ՝ մեր հանդեպ քամահրական վերաբերմունքը։ Մեր նպատակն է վերականգնել հայ մարդու արժանապատվությունն ու վարկը աշխարհում, հատկապես՝ մեր դաշնակից ժողովուրրդների մոտ։

Իրավիճակը մեր երկրում գնալով դառնում է անկառավարելի։ Ամենաարագ տեմպերով անհրաժեշտ է կասեցնել արևմուտքի ծրագրերը Հայաստանում։ Մենք ենք այն միակ ուժը, որը զերծ է կոռումպացված անցյալի հետքերից և նպատակադրված է կանխել նախկինների և արևմուտքի ուժերի հետ համագործակցող բոլոր խմբերին ու անհատների ավերիչ գորրծունեությունը։ Նախկին իշխանությունների երկերեսանի քաղաքականությունը մեծապես վնասեց ու կործանման հասցրեց մեր երկիրը։ Ներկա իշխանությունների բացահայտ արևմտամետ քաղաքականությունը ողբերգական հետևանքների կարող է բերել։

Մենք ստեղծելու ենք արդար ու հզոր Հայաստան, որը կդառնա արևմուտքի և Թուրանի դեմ մեր հաղթանակների գրավականը։

©Դավիթ Միրզոյան 09 Մայիս, 2020 թ.